blank

Czym jest próchnica wtórna i jakie są jej przyczyny?

Wykonanie wypełnienia nie zawsze oznacza koniec problemów z zębem. Czasem w miejscu wcześniej leczonym próchnica rozwija się na nowo – mówimy wtedy o próchnicy wtórnej. To częste powikłanie, które może przez długi czas pozostawać niezauważone. W tym artykule krok po kroku wyjaśniamy, czym jest ten rodzaj próchnicy, skąd się bierze, jakie daje objawy i jak skutecznie można jej zapobiegać.

Definicja i charakterystyka próchnicy wtórnej

Próchnica wtórna to uszkodzenie zęba, które pojawia się w miejscu już wcześniej leczonym. Choć wydaje się, że ząb został naprawiony, bakterie mogą ponownie zaatakować jego tkanki, szczególnie jeśli wypełnienie nie jest idealnie szczelne. Wyróżniamy dwa jej rodzaje – zewnętrzną i wewnętrzną. Pierwsza z nich pojawia się na powierzchni zęba, najczęściej na styku z wypełnieniem. Próchnica wewnętrzna z kolei rozwija się głębiej, pod wypełnieniem, wzdłuż ścian dawnych ubytków, przez co jest znacznie trudniejsza do rozpoznania.

Co równie istotne, choroba ta często przebiega bezobjawowo przez dłuższy czas. Pacjent może zatem nie odczuwać bólu, czy nadwrażliwości, mimo że ząb znów się psuje.

Próchnica wtórna jako wyzwanie diagnostyczne

Rozpoznanie próchnicy wtórnej może być trudne, zwłaszcza gdy dotyczy ona zębów z wypełnieniami amalgamatowymi, które ograniczają widoczność zmian. Na powierzchni zęba nie zawsze widać jakiekolwiek oznaki problemu, dlatego często niezbędne są dodatkowe metody diagnostyczne. Najczęściej wykorzystywane są w tym przypadku zdjęcia RTG, które pozwalają zajrzeć pod plombę i sprawdzić, czy w zębie nie toczy się proces próchnicowy.

Postęp i aktywność schorzenia

Próchnica wtórna może działać na dwa sposoby. Z jednej strony może rozwijać się powoli i pozostać w stanie stabilnym – wówczas zmiany są nieaktywne, a proces demineralizacji zatrzymany. Takie ogniska często nie powodują dolegliwości bólowych i mogą być jedynie monitorowane podczas regularnych wizyt kontrolnych. Z drugiej strony próchnica ta może przybrać postać aktywną – bakterie wnikają wtedy pod nieszczelne wypełnienie i szybko niszczą kolejne warstwy zęba. Taki stan może z czasem powodować ból, nadwrażliwość lub infekcję miazgi. Szybki postęp najczęściej wiąże się z brakiem szczelności plomby, nieodpowiednią higieną jamy ustnej oraz dietą bogatą w cukry.

Etiologia próchnicy wtórnej

Za rozwój próchnicy wtórnej najczęściej odpowiada nieszczelne wypełnienie. Nawet niewielkie szczeliny powstające między materiałem a powierzchnią zęba mogą stać się miejscem, w którym osadzają się bakterie. Szczególne ryzyko stwarzają zatem wypełnienia wykonane nieprawidłowo – np. niedokładnie dopasowane, osłabione przez wilgoć podczas zabiegu lub wykonane z materiałów niskiej jakości. Warto też zaznaczyć, że próchnica ta nie powstaje sama z siebie. Jej rozwojowi sprzyja m.in. niedostateczna higiena jamy ustnej, czy dieta bogata w cukry proste.

Objawy próchnicy wtórnej

Próchnica wtórna zazwyczaj daje jedynie subtelne, trudne do zauważenia objawy. Warto zwracać uwagę na:

  • Przebarwienia wokół wypełnienia – ciemniejsze lub szare plamy przy krawędzi plomby mogą świadczyć o rozwoju zmian próchnicowych.
  • Ból zęba – może pojawiać się podczas gryzienia, przy nagłych zmianach temperatury lub samoistnie.
  • Nadwrażliwość – uczucie kłucia lub dyskomfortu podczas jedzenia zimnych, gorących albo słodkich potraw.
  • Szczelina brzeżna – niewielka przerwa między zębem a plombą, którą czasem można wyczuć językiem lub nicią dentystyczną.

Jeżeli zauważyli Państwo u siebie jakiekolwiek z powyższych objawów, serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą stomatologii zachowawczej w Gdańsku. Nasi specjaliści zadbają o zdrowie Państwa zębów w komfortowy i profesjonalny sposób.

Czy próchnica wtórna boli?

Próchnica wtórna nie zawsze powoduje ból, zwłaszcza na wczesnym jej etapie. Dolegliwości pojawiają się najczęściej dopiero wtedy, gdy zmiany próchnicowe docierają do głębszych warstw zęba, takich jak zębina czy miazga. Jeśli ząb zaczyna reagować na zimno, ciepło lub nacisk, może to być sygnał, że proces chorobowy już się rozwinął.

Leczenie próchnicy wtórnej

Sposób leczenia próchnicy wtórnej zależy od stopnia zaawansowania zmian oraz ogólnego stanu zęba. Standardowa procedura rozpoczyna się od usunięcia starego wypełnienia i dokładnego oczyszczenia zęba z zainfekowanej tkanki. Następnie dentysta zakłada nowe, szczelne wypełnienie. Jeśli zniszczenia są rozległe i osłabiają strukturę zęba, stosuje się rozwiązania protetyczne. Mogą to być wkłady koronowe, korony czy inne formy rekonstrukcji.

Niekiedy, gdy proces chorobowy obejmuje miazgę zęba i dochodzi do stanu zapalnego, konieczne może być przeprowadzenie leczenia kanałowego. Procedura wygląda jak przy standardowym leczeniu endodontycznym z tą różnicą, że rozpoczyna się od usunięcia założonego już wypełnienia.

Wymiana plomby a jakość materiału

Trwałość wypełnienia w dużym stopniu zależy od rodzaju użytego materiału. Nowoczesne kompozyty, cechują się dobrą przyczepnością do szkliwa i odpornością na ścieranie. Dzięki temu są też mniej podatne na mikroszczeliny, które mogą prowadzić do nawrotu próchnicy. Starsze wypełnienia amalgamatowe, choć bardzo trwałe mechanicznie, nie zawsze dobrze przylegają do tkanek zęba i mogą utrudniać wczesne rozpoznanie zmian próchnicowych. Dlatego ich wymiana na nowoczesne materiały może zmniejszyć ryzyko rozwoju próchnicy wtórnej.

Czy próchnica wtórna podlega reklamacji?

Reklamacja usługi jak najbardziej jest możliwa, jednak tylko w określonych przypadkach. Jeśli zatem wypełnienie zostało wykonane niedawno, a zmiany próchnicowe wynikają z błędów technicznych (np. nieszczelności), warto skontaktować się z gabinetem, który przeprowadzał leczenie.

Należy jednak mieć świadomość, że nie każda próchnica wtórna oznacza błąd lekarza. Jej przyczyną może być też niewłaściwa higiena, dieta lub czas, jaki upłynął od leczenia. Ostateczną decyzję w spornej sprawie może podjąć osoba odgórna.

Profilaktyka próchnicy wtórnej

Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju próchnicy wtórnej, warto stosować się do kilku zaleceń:

  • Wybór odpowiedniej kliniki – choroba ta często powstaje na skutek źle założonej plomby. Warto zatem wybierać placówki, z doświadczeniem.
  • Codzienne szczotkowanie zębów – najlepiej dwa razy dziennie, pastą z fluorem, która wzmacnia szkliwo i hamuje rozwój bakterii.
  • Stosowanie nici dentystycznej i płukanek – pozwala usunąć resztki pokarmu z przestrzeni międzyzębowych i ograniczyć tworzenie się biofilmu bakteryjnego.
  • Unikanie diety bogatej w cukry – zmniejsza ilość kwasów wytwarzanych przez bakterie próchnicotwórcze.
  • Regularne wizyty kontrolne u dentysty – pozwalają wcześnie wykryć nieszczelności wypełnień lub pierwsze oznaki próchnicy wtórnej.
  • Profesjonalne oczyszczanie zębów – zabiegi takie jak skaling i piaskowanie pomagają usunąć osady, do których trudno dotrzeć szczoteczką.

Podsumowanie

Próchnica wtórna to częsty problem, który może rozwinąć się nawet po skutecznie przeprowadzonym leczeniu. Pojawia się najczęściej wokół lub pod plombą i przez długi czas może nie dawać wyraźnych objawów. Kluczowe znaczenie ma jej wczesne rozpoznanie oraz regularne kontrole stomatologiczne. Najlepszymi sposobami, aby jej unikać, są natomiast właściwa higiena jamy ustnej, unikanie cukrów i dbałość o stan wypełnień.


Data publikacji:

Zobacz również: