blank

Czym jest próchnica zębów i jak wygląda?

Próchnica zębów to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, który może zaatakować w najmniej spodziewanym momencie. Dotyka ona niemal każdego, kto nie przykłada wystarczającej wagi do codziennej higieny jamy ustnej. Jest to schorzenie, które nieleczone może prowadzić do wielu poważnych powikłań, a nawet utraty zębów. Często rozwija się powoli i nierzadko przez długi czas pozostaje niezauważona. Co jednak warto o niej wiedzieć i dlaczego jest aż tak niebezpieczna? Zachęcamy do lektury.

Czym tak właściwie jest próchnica zębów?

Próchnica zębów to choroba twardych tkanek zębów, wywoływana przez bakterie bytujące w płytce nazębnej. Najważniejszą rolę odgrywają w tym przypadku mikroorganizmy z grupy Streptococcus mutans. Przekształcają one cukry zawarte w pożywieniu w kwasy organiczne. Te z kolei powoli niszczą powierzchnię zęba, powodując utratę minerałów potrzebnych do utrzymania właściwej struktury szkliwa. W konsekwencji prowadzi to do demineralizacji i rozkładu twardych tkanek zęba – szkliwa, zębiny, a w zaawansowanych stadiach do zapalenia miazgi.

Jak powstaje próchnica?

Próchnica powstaje przez bakterie, które kolonizują powierzchnię zębów w postaci płytki bakteryjnej. Mikroorganizmy te odżywiają się resztkami pokarmowymi, a przede wszystkim cukrami prostymi zawartymi w:

  • słodyczach,
  • napojach gazowanych,
  • przetworzonej żywności.

Produktem ubocznym ich metabolizmu są zaś kwasy organiczne obniżające pH w jamie ustnej. W kwaśnym środowisku dochodzi zaś do rozpuszczania minerałów z powierzchni szkliwa, co zapoczątkowuje proces demineralizacji. Jeśli ten stan utrzymuje się przez dłuższy czas i nie zostanie przerwany odpowiednimi działaniami, dochodzi do trwałych uszkodzeń struktury zęba.

Można zatem wyciągnąć wniosek, że próchnica zazwyczaj powstaje na skutek nieprawidłowej higieny jamy ustnej. Nieregularne lub niedokładne szczotkowanie zębów, brak nitkowania oraz pomijanie wizyt u stomatologa wyraźnie sprzyjają jej powstawaniu. Nie bez znaczenia jest także dieta uboga w wapń, fluor i inne minerały wspierające odbudowę szkliwa.

Jakie objawy daje próchnica zębów?

Objawy próchnicy zębów różnią się w zależności od stopnia zaawansowania choroby. We wczesnej fazie zmiany są relatywnie trudne do zauważenia, bowiem nie powodują bólu ani dyskomfortu. Pierwsze objawy próchnicy to zwykle białe, matowe plamy na powierzchni szkliwa. Są one rezultatem utraty minerałów i świadczą o początkowym etapie demineralizacji. Na tym etapie pacjent może zacząć odczuwać delikatną nadwrażliwość, szczególnie podczas spożywania zimnych bądź gorących potraw.

W miarę jak próchnica postępuje, uszkodzenia stają się głębsze, obejmując zębinę. Towarzyszy temu spora nadwrażliwość, która przeradza się w wyraźny ból przy jedzeniu, piciu, a niekiedy nawet podczas spoczynku. W stadium zaawansowanym pojawiają się widoczne ubytki w koronie zęba, a ból staje się niezwykle intensywny i pulsujący. Do objawów dołącza się również nieprzyjemny zapach z ust.

Jeżeli zauważyli Państwo u siebie jakiekolwiek z powyższych objawów, serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą stomatologii zachowawczej w Gdańsku. Nasi specjaliści zadbają o zdrowie Państwa zębów w komfortowy i profesjonalny sposób.

Jak wygląda próchnica zębów?

Na początku próchnica przybiera postać białych, kredowych plam widocznych na powierzchni szkliwa zębów. Są to miejsca, gdzie doszło do utraty minerałów, lecz struktura zęba pozostaje nienaruszona. Z czasem plamy mogą ciemnieć i przybierać kolor żółtobrązowy lub brunatny. W miarę jak proces postępuje, pojawiają się drobne ubytki, które stopniowo pogłębiają się i penetrują zębinę. Na tym etapie widoczne są też ciemne plamki lub ubytki na zębie. W końcowym stadium próchnica prowadzi do znacznego zniszczenia korony zęba, która może ulec złamaniu. Ząb przybiera wówczas ciemny, niemal czarny kolor.

Etapy rozwoju próchnicy

Warto pamiętać o tym, że próchnica zębów w większości przypadków nie powstaje nagle, a rozwija się stopniowo, przechodząc przez kolejne fazy i stopniowo niszcząc szkliwo zębów. Im wcześniej zostanie rozpoznana, tym lepiej dla pacjenta. Nierzadko da się bowiem ją szybko zatrzymać i wyleczyć. Każdy etap ma charakterystyczne cechy i wymaga innego podejścia terapeutycznego, jednak nigdy nie można jej bagatelizować.

Początki próchnicy

Pierwsze objawy próchnicy w początkowej fazie to niewielkie białe lub kredowe plamy na powierzchni szkliwa. Są to zmiany demineralizacyjne, które powstają w wyniku utraty minerałów, a zwłaszcza wapnia i fosforu. Na tym etapie nie ma jeszcze uszkodzenia struktury zęba, zatem proces jest jak najbardziej odwracalny. Szybkie rozpoznanie umożliwia leczenie jej poprzez:

  • remineralizację przy pomocy preparatów z fluorem,
  • zmianę nawyków higienicznych,
  • polepszenie nawyków żywieniowych.

Co ważne, na tym etapie nierzadko nie daje ona wyraźnych objawów. Dlatego tak istotne jest regularne odwiedzanie stomatologa. Długotrwałe zaniedbania tego etapu rozwoju schorzenia doprowadzą do jego przejścia w kolejne stadium.

Próchnica powierzchniowa

Ten etap próchnicy obejmuje powierzchnię szkliwa, w której dochodzi do trwałego uszkodzenia tkanek. Na zębie można zauważyć przebarwienia, ciemniejsze plamy lub drobne ubytki. Pomimo że zmiany te są nadal ograniczone do warstwy szkliwa, to ząb staje się o wiele bardziej podatny na działanie bodźców. Fakt ten może powodować nadwrażliwość i drobny ból zęba. Leczenie w większości przypadków polega na oczyszczeniu zmienionych tkanek i wypełnieniu powstałego ubytku.

Próchnica średnia

W tej fazie proces próchnicowy penetruje o wiele głębiej, sięgając zębiny. Ubytki stają się wówczas większe i bardziej widoczne, natomiast ząb zaczyna reagować rosnącym bólem na zimno, ciepło bądź słodycze. Dolegliwości bólowe mogą pojawiać się ponadto podczas żucia. Uszkodzona zębina jest o wiele bardziej miękka, a bakterie mogą szybciej rozprzestrzeniać się w kierunku miazgi zęba.

Zaawansowana próchnica zębów – głęboka

Jest to etap, kiedy zmiana próchnicowa sięga głęboko w kierunku komory zęba, co często może wiązać się z zakażeniem miazgi i jej stanem zapalnym, ubytki nierzadko obejmują dużą część korony zęba. Pacjent odczuwa silny ból, pulsowanie, ból nocny. Objawy te z czasem mijają, co wiąże się z przejściem z ostrego stanu w przewlekły, i wówczas sytuacja jest często bagatelizowana przez pacjentów. Niepodjęcie działań może prowadzić do powikłań. Jednym z nich może być zapalenie tkanek okołowierzchołkowych, ból przy gryzieniu, zaostrzenie stanu przewlekłego i ponowne bóle na zimno i ciepło oraz w nocy, ropień, a nawet gorączka. Leczenie zazwyczaj wymaga interwencji endodonty lub w skrajnych przypadkach usunięcia zęba.

Typy próchnicy zębów

Próchnica zębów dzieli się na różne typy, które wpływają na sposób leczenia stomatologicznego. Dzieląc ją ze względu na przebieg, najczęściej wymieniana jest:

  • Próchnica ostra – szybko postępująca, obejmuje przede wszystkim młode zęby z szerokimi kanalikami zębinowymi.
  • Próchnica przewlekła – rozwija się dość wolno, ząb często samoczynnie się broni, tworząc specjalną warstwę zębiny sklerotycznej.
  • Próchnica zatrzymana – proces chorobowy ulega zahamowaniu, nie dochodzi w tym przypadku do dalszej destrukcji zęba.

Próchnicę można podzielić także ze względu na obraz kliniczny. Do najczęściej spotykanych rodzajów, zaliczana jest:

  • Próchnica wtórna – rozwija się w miejscach uprzednio leczonych, zazwyczaj pod wypełnieniami.
  • Próchnica ukryta – są to zmiany, które nie są widoczne gołym okiem, rozwijają się one np. między zębami.
  • Próchnica atypowa – spotykana jest u osób z przewlekłymi chorobami ogólnoustrojowymi lub stosujących medykamenty zmniejszające wydzielanie śliny.
  • Próchnica butelkowa – dotyczy głównie małych dzieci, spowodowana jest długotrwałym ssaniem butelki z mlekiem bądź słodkimi napojami.

Do czego prowadzi nieleczona próchnica?

Nieleczona próchnica prowadzi do zapaleń miazgi, zmian zapalnych wokół korzeni zębów, powstawania ropni, znacznej destrukcji zębów i ich utraty. Brak nawet pojedynczego zęba zaś prowadzi do:

  • zaburzeń zgryzu, z powodu biernego przechylania się zębów sąsiadujących z luką po usuniętym zębie, jak i wysuwania się zębów przeciwstawnych ( tzw. Efekt Godona),
  • utratą podłoża kostnego w tym miejscu,
  • problemów z żuciem pokarmów,
  • obniżenia jakości życia.

Co ważne, problem ten nie ogranicza się tylko do jamy ustnej, a szkodzi całemu zdrowiu. Bakterie odpowiedzialne za próchnicę mogą bowiem przedostawać się do krwioobiegu, wywołując stany zapalne w innych częściach organizmu. To właśnie dlatego o zdrowie swoich zębów szczególnie powinny dbać kobiety w ciąży, aby nie narażać na choroby swojego przyszłego dziecka. Próchnica niekiedy powoduje też infekcyjne zapalenie wsierdzia bądź rozmaite choroby nerek.

Podsumowanie

Próchnica zębów to przewlekła choroba, która dotyka ludzi w każdym wieku. Jej przyczyny są mocno zróżnicowane, aczkolwiek choroby tej nigdy nie można bagatelizować. Zaniedbanie leczenia prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego regularne wizyty u dentysty oraz częste szczotkowanie zębów są niebywale istotne.


Data publikacji: