blank

Rodzaje wad zgryzu i sposoby ich leczenia

Wady zgryzu to powszechny problem, który dotyka osoby w każdym wieku. Często okazują się one mieć znacznie większy wpływ na nasze codzienne życie, niż mogłoby się wydawać. Na szczęście współczesna ortodoncja dysponuje szeregiem skutecznych metod, dzięki którym możemy spełnić marzenie o pięknym i równym uśmiechu. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się najczęstszym rodzajom wad zgryzu i przyczynom leżącym u ich podstawy. Podpowiemy też, kiedy zgłosić się do ortodonty i jakie formy leczenia rozważyć.

Co to jest wada zgryzu?

Wada zgryzu to nieprawidłowe ustawienie zębów lub szczęki, przez które zęby górne i dolne nie stykają się w prawidłowy sposób po zamknięciu ust. Wprowadza szereg zaburzeń w funkcjonowaniu całego układu stomatognatycznego – zespołu narządów i tkanek biorących udział w żuciu, mówieniu i połykaniu.

Rodzaje wad zgryzu

Wady zgryzu możemy sklasyfikować na wiele sposobów, biorąc pod uwagę kierunek odchylenia, lokalizację czy ich podłoże. Do najczęściej spotykanych rodzajów wad należą:

  • Zgryz głęboki (nadgryz) – nadmierne zachodzenie zębów górnej szczęki na dolne. Często dochodzi do znacznego zakrycia dolnych zębów przez górne, a nawet do ich całkowitego schowania.
  • Zgryz otwarty – występuje, gdy przy zamkniętych ustach między górnym a dolnym łukiem zębowym tworzy się przerwa. Może ona dotyczyć zarówno siekaczy, przedtrzonowców, jak i trzonowców.
  • Wgłębienie zgryzu (tyłozgryz) – cofnięcie żuchwy w stosunku do szczęki. Górne zęby znacznie wystają przed dolne, co zaburza symetrię twarzy.
  • Przodozgryz – wysunięcie żuchwy do przodu w stosunku do górnej szczęki. Dolne zęby nachodzą wtedy na górne, co prowadzi do nadmiernego wystawania podbródka.
  • Zgryz krzyżowy – charakteryzuje się odwrotnym ułożeniem zębów w szczęce i żuchwie w odcinku przednim lub bocznym. Zęby dolne zachodzą na górne, co zaburza prawidłowe zwarcie zębów po zamknięciu ust.
  • Zgryz przewieszony (stłoczenia) – występuje, gdy w łuku zębowym brakuje miejsca dla wszystkich zębów. Dochodzi wtedy do ich rotacji, nachyleń, przemieszczeń i wzajemnego nachodzenia na siebie.
  • Stłoczenie zębów – występuje, gdy zęby nie mają wystarczająco dużo miejsca w łuku zębowym. Stan ten prowadzi do ich nakładania się, obracania lub przesuwania.
  • Szparowatość – charakteryzuje się występowaniem widocznych przerw między zębami, które mogą być wynikiem nadmiaru miejsca w łuku zębowym. Najpopularniejszym rodzajem tej wady jest diastema.
  • Nieprawidłowe wyrzynanie zębów – pojawia się, gdy zęby wyrzynają się w nieodpowiednim miejscu, pod niewłaściwym kątem lub w nietypowej kolejności.

Musimy jednak pamiętać, że wady mogą występować w różnych kombinacjach (np. tyłozgryz ze zgryzem głębokim). Każdy przypadek jest inny, dlatego kluczowa staje się kompleksowa diagnostyka i ułożenie indywidualnego planu leczenia ortodontycznego.

Jak powstają wady zgryzu?

Przyczyny wad zgryzu są złożone i mogą wynikać zarówno z predyspozycji genetycznych, jak i uwarunkowań środowiskowych. Do czynników wrodzonych należy dziedziczenie cech anatomicznych po rodzicach lub dalszych przodkach. Dotyczą one przede wszystkim budowy kości szczęk i żuchwy, ich wzajemnych proporcji, wielkości i kształtu zębów, a także skłonności do określonych typów wad zgryzu. Przykładowo, jeśli w naszej rodzinie występował tyłozgryz, istnieje większe prawdopodobieństwo, że rozwinie się u nas tego typu wada.

Czynniki nabyte działają natomiast na nasz organizm już po urodzeniu, wpływając na rozwój szczęki. Do najważniejszych przyczyn środowiskowych wad zgryzu zaliczamy:

  • Nieprawidłowe nawyki oralne – zaliczamy do nich długotrwałe ssanie kciuka, korzystanie ze smoczka (szczególnie po 3. roku życia), obgryzanie paznokci, ołówków lub innych przedmiotów. Częste praktykowanie takich zachowań przez dziecko wywiera nacisk na rozwijające się kości i zęby, prowadząc do deformacji i przemieszczeń.
  • Zaburzenia rozwojowe – nieprawidłowy wzrost kości szczęk i żuchwy spowodowany chorobami czy zaburzeniami hormonalnymi prowadzi do wad zgryzu o podłożu szkieletowym. Do powstawania wad często przyczyniają się rozszczepy wargi i podniebienia, krzywica czy przerost migdałków.
  • Utrata zębów – przedwczesna utrata zębów mlecznych (np. z powodu próchnicy) zaburza proces wyrzynania się zębów stałych. Czynnikiem ryzyka wad jest także brak jednego lub kilku zębów (hipodoncja).

Rozpoznanie i diagnoza wad zgryzu

Diagnostyką wad zgryzu zajmuje się lekarz dentysta, najczęściej ortodonta. Cały proces wymaga kompleksowego podejścia i uwzględnienia wielu czynników. Opiera się zatem na badaniu klinicznym, analizie modeli diagnostycznych oraz zdjęć rentgenowskich. Jego główny cel stanowi określenie rodzaju, stopnia nasilenia oraz przyczyn naszej wady i zaplanowanie odpowiedniego leczenia. Poszczególne kroki procesu diagnostycznego obejmują:

  • Wywiad – lekarz zbiera od nas szczegółowe informacje na temat przebytych chorób, historii leczenia, nawyków oraz występowania wad zgryzu w rodzinie. Pyta również o nasze oczekiwania względem przyszłego leczenia.
  • Badanie kliniczne – dentysta ocenia kształt, wielkość i ułożenie zębów, stan dziąseł, języka i wędzidełka. Sprawdza także symetrię twarzy, zakres ruchomości żuchwy, a także stan stawów skroniowo-żuchwowych.
  • Diagnostyka obrazowa – kolejnym etapem jest wykonanie zdjęć rentgenowskich, takich jak zdjęcie panoramiczne (OPG), zdjęcie cefalometryczne (boczne) czy tomografia komputerowa (CBCT). Umożliwiają one dokładną ocenę uzębienia, zatok szczękowych, wymiarów kości oraz przygotowanie wizualizacji struktur twarzoczaszki.
  • Modele diagnostyczne – stomatolog pobiera od nas wyciski lub wykonuje odpowiednie skany szczęki i żuchwy, na podstawie których zostaną stworzone modele obrazujące aktualny stan uzębienia. Posłużą one do szczegółowej analizy zgryzu i zaplanowania leczenia, idealnie dopasowanego do potrzeb pacjenta.

Im wcześniej zgłosimy się do specjalisty, tym szybciej możliwe będzie wdrożenie dopasowanego leczenia. Wczesne rozpoznanie jest szczególnie ważne u dzieci i młodzieży w okresie intensywnego wzrostu. Dzięki rozpoczęciu terapii ortodontycznej przy stosunkowo niewielkich nieprawidłowościach będziemy mogli bowiem uniknąć poważniejszych problemów w przyszłości.

Metody leczenia wad zgryzu

Po wykonaniu szczegółowej diagnostyki ortodonta przygotowuje dla nas indywidualny plan leczenia. Uwzględnia w niej wiek, ogólny stan zdrowia, rodzaj wady i stopień jej zaawansowania. Najczęściej stosowanymi metodami są:

  • Leczenie ortodontyczne – to podstawowa metoda korekcji wad zgryzu, polegająca na mechanicznym przemieszczaniu zębów oraz modyfikacji wzrostu kości za pomocą aparatów. Stosujemy tutaj aparaty ruchome (głównie u dzieci w okresie wzrostu) oraz stałe (u nastolatków i dorosłych).
  • Leczenie protetyczne – stosowane w przypadku braków zębowych i znacznych ubytków tkanek. Po odbudowie brakujących zębów za pomocą protez, mostów lub implantów oraz wdrożeniu leczenia ortodontycznego możemy uzyskać znaczną poprawę zgryzu.
  • Chirurgia ortognatyczna – wdrażane w przypadku poważnych wad szkieletowych, gdy samo leczenie ortodontyczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Polega na chirurgicznej korekcie położenia kości szczęk, co pozwala na uzyskanie prawidłowego zgryzu i harmonijnego profilu twarzy. Ten typ leczenia jest zazwyczaj łączony z terapią ortodontyczną przed- i pooperacyjną.

Jeżeli zmagają się Państwo z jakąkolwiek wadą zgryzu, serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą ortodoncji w Gdańsku. Nasi specjaliści przywrócili już setki pięknych uśmiechów. Polegając na naszym doświadczeniu, z przyjemnością pomożemy również Państwu.

Różnice w leczeniu wad zgryzu u dzieci i dorosłych

Leczenie wad zgryzu u dzieci i dorosłych różni się ze względu na odmienny etap rozwoju układu stomatognatycznego. U dzieci stosujemy głównie aparaty ruchome, dzięki którym wpływamy na rozwój kości szczęk i żuchwy. U dorosłych korzystamy natomiast z aparatów stałych lub nakładkowych ze względu na zakończenie procesów wzrostu kości. W niektórych przypadkach konieczny jest również zabieg chirurgiczny, który pozwala na skorygowanie poważnych wad szkieletowych.

Profilaktyka i rola rodziców

Profilaktyka wad zgryzu odgrywa kluczową rolę, szczególnie u dzieci. Jako rodzice, powinniśmy:

  • dbać o higienę jamy ustnej dziecka od najmłodszych lat;
  • monitorować nawyki dziecka i eliminować te negatywne (np. ssanie kciuka);
  • zapewniać regularne wizyty kontrolne u stomatologa;
  • współpracować z ortodontą w przypadku wdrożenia leczenia.

Pamiętajmy, że wczesna interwencja i odpowiednie leczenie pozwalają na skuteczną korektę wad zgryzu i poprawę jakości życia.

Wpływ wad zgryzu na zdrowie i wygląd

Wady zgryzu często kojarzą nam się jedynie z problemem estetycznym – w rzeczywistości mają jednak znacznie szerszy wpływ na zdrowie i samopoczucie. Nieprawidłowe ułożenie zębów może negatywnie oddziaływać na wiele aspektów funkcjonowania organizmu. Stan ten wpływa również na:

  • Zdrowie jamy ustnej – nieprawidłowe ułożenie zębów utrudnia higienę, co zwiększa ryzyko próchnicy, stanów zapalnych dziąseł i chorób przyzębia.
  • Układ trawienny – problemy z żuciem i rozdrabnianiem pokarmu mogą prowadzić do problemów trawiennych, takich jak wzdęcia, bóle brzucha i niestrawność.
  • Występowanie bólów głowy – napięcie mięśni żwaczy spowodowane nieprawidłowym zgryzem jest częstym powodem migren.
  • Wady wymowy – wady zgryzu, szczególnie zgryz otwarty i tyłozgryz, sprzyjają pojawieniu się nieprawidłowej artykulacji głosek.
  • Wygląd twarzy – poszczególne wady mogą powodować zaburzenia proporcji twarzy, trudności z domknięciem ust czy wysunięcie brody.
  • Samopoczucie – obniżona estetyka uśmiechu negatywnie odbija się na samoocenie i pewności siebie, powodując dyskomfort psychiczny.

Co warto wiedzieć o zaawansowanych wadach zgryzu?

Zaawansowane wady zgryzu mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Im większe odchylenie od normy, tym większe ryzyko poważnych konsekwencji, takich jak:

  • trudności z prawidłowym rozdrabnianiem i przeżuwaniem pokarmu;
  • napięciowe bóle głowy, migreny oraz bóle stawów skroniowo-żuchwowych;
  • nieprawidłowa artykulacja głosek i rozwój wad wymowy;
  • przeciążenia zębów i nadmierne ścieranie się szkliwa;
  • problemy z oddychaniem;
  • obniżenie samooceny.

Nieleczone wady zgryzu mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. To właśnie dlatego tak ważna jest konsultacja ze specjalistą i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Podsumowanie

Wady zgryzu stanowią powszechny problem, który może znacząco wpływać na zdrowie i samopoczucie. Nieodpowiednie ułożenie zębów i szczęki nie tylko zmniejsza estetykę uśmiechu, ale prowadzi również do problemów z żuciem, trawieniem czy wymową. Współczesna ortodoncja oferuje jednak skuteczne metody leczenia, w tym terapię za pomocą aparatów ruchomych, stałych czy nakładkowych, interwencje protetyczne oraz chirurgię ortognatyczną. Wczesna interwencja i odpowiednie leczenie pozwalają na skuteczną poprawę zarówno wrodzonych, jak i nabytych wad zgryzu. Niezależnie od tego, czy sami zauważyliśmy u siebie objawy nieprawidłowego zgryzu, czy też dostrzegamy je u naszego dziecka – umówmy się na wizytę u ortodonty. To pierwszy krok w kierunku zdrowego, równego uśmiechu.


Data publikacji:

Zobacz również: